Uit de moderne vijfkamp wordt het onderdeel paardrijden al geschrapt. Is het tijd dat de paardensport in zijn geheel van de Olympische Spelen verdwijnt? Bij de Spelen van 2024 is de paardensport niet zonder controverse: de Britse dressuuramazone Charlotte Dujardin doet niet mee in Parijs, omdat er een oud filmpje opdook waarin ze haar paard tijdens training vanaf de grond meerdere keren met een zweep sloeg. In de paardensportwereld werd geschokt gereageerd. Maar kan de sport wel ooit volledig diervriendelijk worden? Willem Vermaat, dierethicus, en Jacob Melissen, hippisch fotograaf en journalist, gaan met elkaar in discussie over de stelling: de paardensport moet verboden worden.
Willem Vermaat is WV, Jacob Melissen is JM.
Lees ookDe zweepslagen van topamazone Charlotte Dujardin zorgen voor een schokWV: „Ja, paardensport moet verboden worden. Het paard is louter instrumenteel aan de behoefte van mensen om ‘sportprestaties’ te behalen. Paarden worden voor dat doel gefokt, voor hun geboorte is hun lot al bepaald. Maar een paard is een voelend wezen met eigen behoeften. Hun hele leven moeten ze zich schikken naar de wil van de mens. Tijdens trainingen en competities wordt het uiterste van paarden gevraagd. En wanneer een paard gewond raakt, is het risico groot dat het wordt afgemaakt.”
JM „Nee! De paardensport moet in de toekomst beoefend blijven worden. Het paard heeft ooit de bescherming van de bewoonde omgeving gezocht. In een steeds veranderende rol is het paard getransformeerd van een trekdier of strijdmakker naar een kameraad voor valide en invalide mensen die aan de omgang met het paard op verschillende wijze veel plezier beleven. Door selectief te fokken in een bepaalde richting proberen fokkers paarden te fokken die het werk dat ze moeten gaan doen als licht ervaren. Alleen in die gevallen zal een paard succesvol kunnen zijn. Dat paarden afgemaakt worden wanneer ze gewond raken is een fabeltje. Als het paardenleven niet meer als een waardig leven kan worden beschouwd is de dood onontkoombaar. Echter pas dan.”
Een paard moet zich zijn hele leven schikken naar de wil van de mens
WV: „Uw reactie toont de kern van het probleem: paarden worden ingezet voor menselijk plezier. Welk recht hebben wij om puur voor ons plezier een situatie te creëren waar dieren zelf niet voor kunnen kiezen? Mogelijk kozen paarden ooit voor menselijke bescherming, maar paarden zijn nu menselijk eigendom.”
„De wil van het paard is volledig ondergeschikt aan de mens. Kijk bijvoorbeeld naar dressuur: een paard moet precies de pasjes maken die de ruiter wil dat het maakt, en exact wanneer de ruiter dat wil. Om dit te bereiken worden dwanginstrumenten gebruikt die leed veroorzaken. Een bit, dat wordt gebruikt om via de mond van het paard aanwijzingen te geven is bijvoorbeeld vaak pijnlijk. Er zijn onderzoeken die laten zien dat tot ruim 80 procent van de paarden verwondingen in en om de mond hebben als gevolg van het bit.”
JM: „Uw argument lijkt gestoeld op de veronderstelling dat de mens boven het dier staat, maar het is andersom: wij mensen zijn volstrekt gelijkwaardig aan dieren. Gelet op de verkiezingen in onder andere Nederland blijkt dat we net zo erg kuddedieren zijn die de ene dan weer de ander leider volgen, net als paarden.”
„Daarnaast kunnen paarden zeker genieten van hard werken, net als wij. Ik heb veel mensen gezien en meegemaakt die zeer ongelukkig raakten toen ze om welke reden dan ook buiten het arbeidsproces geraakten. Als ik de hond van een schaapherder of politieagent aan het werk zie dan zie ik eenzelfde vreugde die ik ook bij een paard zie die aan het werk is. In iedere relatie tussen mensen onder elkaar en ook tussen mensen en paarden bestaan afspraken. Zo'n afspraak kan zijn om op die exacte plek een galopchangement te maken, net zoals een mens ook om 09.00 uur achter zijn bureau moet zitten.”
„Om op uw punt over het bit terug te komen: ik kan onderzoek laten zien dat het percentage paarden met wonden veroorzaakt door bitten in de mond verwaarloosbaar is.”
WV: „Er is geen sprake van ‘afspraken’ tussen mensen en paarden. Dat impliceert een gelijkwaardige relatie, terwijl paarden bewust in een afhankelijke positie zijn gebracht. Als het dier een groot deel van de dag op stal staat, zal het blij zijn eruit te mogen. Maar als een paard gewoon paard mag zijn, zou het ronddraven in een natuurlijke omgeving, het grootste deel van de dag bezig zijn met grazen en zich niet voor ‘sport’ met mensen inlaten. En zeker niet over gevaarlijke hindernissen springen of in een vliegtuig stappen en de wereld rondreizen voor evenementen die alleen menselijke belangen dienen.”
Paarden genieten van hard werken, net als wij
JM: „Inderdaad er is geen sprake van een gelijkwaardige relatie. De mens is verantwoordelijk voor het welzijn en welbevinden van het paard. Het paard kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor het welzijn van de mensen aan wier zorg het is toevertrouwd.”
„Wel passen in die relatie afspraken die mens en paard jegens elkaar dienen na te leven op basis van wederzijds respect. Ik zie de mens daarin als hoeder van het paard. In de natuurlijke omgeving die u voor ogen heeft, waarin paarden vrij rondlopen, kunnen ze achtervolgd worden door een roedel wolven en daaraan ten prooi vallen. In de natuur zijn de hindernissen die het paard in doodsnood op de vlucht moet overwinnen vele malen gevaarlijker dan welke onnatuurlijke hindernis in een wedstrijd dan ook.”
Lees ookDieren zijn geen willoze wezens. Dus wat zijn eigenlijk hun rechten?WV: „Leed in de natuur geeft ons niet het recht om dieren ons toe te eigenen en leed aan te doen. We creëren een probleem door de dieren te fokken. Daar moeten we mee stoppen. Verder blijft het mij een raadsel hoe je kunt spreken over wederzijds respect als het ene wezen op de rug van het andere zit en daarbij gebruik maakt van middelen zoals een zweep, bit en sporen om gehoorzaamheid af te dwingen. De recente beelden van de Britse dressuuramazone Charlotte Dujardin tonen wat er gebeurt als een paard niet luistert. Uiteindelijk moet het belang van een paard om gewoon paard te mogen zijn, boven menselijke belangen zoals sport en financieel gewin worden gesteld.”
JM: „Als je een hond wilt slaan kun je altijd een stok vinden. De geschokte reacties uit de hippische wereld en de sancties van de FEI, een directe tevoetstelling van deze amazone en daardoor geen deelname aan de Olympische Spelen, geven aan dat dit voor de mondiale hippische wereld volstrekt onacceptabel gedrag is. Bij een paard dat echt vele malen sterker is als een mens dwing je niets af. Karwats en sporen zijn hulpmiddelen van de ruiter om met het paard te communiceren. Niet meer en niet minder. Het was de mens die het paard een veilige haven bood. Mogen we dan niet blijven proberen om steeds betere paarden te fokken voor het doel waarvoor wij ze graag willen blijven gebruiken?”
